W dniach 5-7 września odbyły się w Pruszkowie organizowane przez Starostwo Powiatowe oraz Muzeum Dulag 121 uroczystości związane z obchodami 70. rocznicy Powstania Warszawskiego.

W piątek 5 września w sali konferencyjnej Starostwa Powiatowego w Pruszkowie na honorowych miejscach zasiedli dostojni goście: uczestnicy walk powstańczych oraz ich rodziny. Obchody zainaugurowała Starosta Pruszkowski Pani Elżbieta Smolińska, prezentując publikację „Mieszkańcy Powiatu Pruszkowskiego w Powstaniu Warszawskim. Biogramy”. W podniosłej atmosferze egzemplarze książki wręczone zostały rodzinom powstańców oraz bohaterom książki: Helenie Russyan, Henrykowi Filipskiemu, Januszowi Muklanowiczowi, Zdzisławowi Zaborskiemu oraz Marii Tremblin.

Wśród gości były również panie Krystyna Zachwatowicz pseud. „Czyżyk” i Danuta Krauze pseud. „Niuśka” – bohaterki książki „Sierpniowe dziewczęta ‘44”, które w rozmowie z Patrycją Bukalską, autorką książki, opowiadały o swoich powstańczych losach. Zwieńczeniem wieczoru był wernisaż wystawy „Kobiety w Powstaniu Warszawskim” przygotowanej przez Muzeum Niepodległości w Warszawie. Jej uroczystego otwarcia dokonały Starosta Pruszkowski Pani Elżbieta Smolińska oraz wicedyrektor Muzeum Niepodległości Pani Jolanta Dąbek.

Późnym wieczorem 6 września na terenie dawnego obozu Durchgangslager 121 odbył się plenerowy spektakl „Babie lato” na podstawie sztuki Jerzego Kowalskiego w reżyserii Joanny Cichoń i wykonaniu teatru działającego przy Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich w Podkowie Leśnej. Licznie przybyli goście powitani zostali przez Starostę Pruszkowskiego Panią Elżbietę Smolińską , Dyrektor CKiIO w Podkowie Leśnej Panią Alinę Witkowską i Dyrektor Muzeum Dulag 121 Panią Małgorzatę Bojanowską . W realia historyczne, które stały się punktem wyjścia do powstania dramatu wprowadziła zebranych reżyser Joanna Cichoń. Widzom zaprezentowany został spektakl przygotowany z wielkim zaangażowaniem i starannością przez mieszkańców Podkowy Leśnej. Wspierali ich profesjonalni aktorzy: Andrzej Precigs i Witold Biliński. Atmosfera wieczoru była niepowtarzalna. Na koniec publiczność zaintonowała „Rotę” , którą podjął zespół Teatru Otwartego.

Ostatni, trzeci dzień obchodów rozpoczęła rekonstrukcja historyczna „Marsz pamięci”. Punktualnie o 9:30 spod domku dróżnika na pruszkowskim Żbikowie ruszył w kierunku bramy dawnego obozu pochód, upamiętniający gehennę osób, które w 1944 roku przeszły przez obóz Durchgangslager 121. Ucharakteryzowani rekonstruktorzy, z walizkami i tobołkami, w strojach z epoki, poganiani rozdzierającym krzykiem SS-manów przeszli pod pomnik „Tędy przeszła Warszawa”, gdzie odbyła się zainscenizowana segregacja więźniów, przeprowadzana – tam właśnie, pod halą nr 5 – przez niemieckich żołnierzy. Po zakończeniu poruszającego widowiska rozpoczęła się oficjalna część uroczystości: celebrowana przez ks. kard. Kazimierza Nycza msza św, odczytanie listu prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, przemówienie Starosty Pruszkowskiego Elżbiety Smolińskiej Apel Pamięci oraz składanie wieńców i palenie zniczy dedykowanych byłym więźniom oraz osobom, które pomagały w obozie przejściowym w Pruszkowie. Goście wysłuchać mogli również oratorium „Wolni Niepokonani” napisanego na podstawie wspomnień przechodzących przez Durchgangslager 121 w wykonaniu Warszawskiego Chóru Międzyuczelnianego pod dyrekcją Teresy Gręziak, w reżyserii Macieja Gąsiorka. Po części uroczystej pod siedzibą Muzeum Dulag 121 odbyła się część nieoficjalna. Goście podziwiać mogli wypożyczone z Muzeum Wojska Polskiego pojazdy pancerne „Kubuś” oraz Sd.Kfz.251, posłuchać wykonującej powstańcze piosenki ulicznej kapeli „Kapsell” oraz zjeść miskę pożywnej grochówki wprost ze strażackiego kotła, zaś wewnątrz Muzeum obejrzeć wystawę broni i dokumentów powstańczych „Zanim przyszli do Dulagu – 63 dni Powstania” oraz film dokumentalny „Pojazdy powstańczej Warszawy”.

Składamy serdeczne podziękowania Paniom Danucie Krauze, Krystynie Zachwatowicz i Patrycji Bukalskiej za przyjęcie zaproszenia do udziału w Obchodach, za wspomnienia i prezentację książki „Sierpniowe dziewczęta ‘44”. Dziękujemy również za przybycie mieszkańcom Powiatu, którzy wzięli udział w Powstaniu Warszawskim: bohaterom publikacji „Mieszkańcy Powiatu Pruszkowskiego w Powstaniu Warszawskim. Biogramy” oraz ich rodzinom.

Za bardzo dobrą współpracę podczas organizowania przedstawienia „Babie Lato” dziękujemy dyrektor CKiIO w Podkowie Leśnej Pani Alinie Witkowskiej i reżyser przedstawienia, Pani Joannie Cichoń oraz Pani Agnieszce Wojcierowskiej, koordynatorce przedsięwzięcia, a także wszystkim aktorom Teatru Otwartego w Podkowie Leśnej za pełną zaangażowania grę w spektaklu.

Serdecznie dziękujemy wszystkim osobom, których udział, zaangażowanie i pomoc sprawiły, że „Marsz Pamięci” mógł się odbyć: rekonstruktorom z Grupy Rekonstrukcji Historycznych Ludności Cywilnej, GRH Czata 49, GRH Parasol, GRH Chrobry, GRH Strzelcy 31 Pułku Piechoty, GRH „Miotła”, GRH „Zgrupowania Radosław”, GRH „Dysk”, GRH „WiN”, Grupy Stylizacji Historycznej „Świdnica”, GRH Mszczonów, GRH Wolf, GRH Pionierschule Dresden, Klubu Historyczno-Regionalnego „Gloria-Victis”, Klubu Seniora „Pogodny Uśmiech” I Zespołu „Pokolenie”, Powarsztatowej Grupy Teatralnej „Riese”, mieszkańcom Powiatu Nowa Ruda, rodzicom i uczniom Szkoły Podstawowej nr 77 na warszawskich Bielanach.

Dziękujemy wszystkim niezrzeszonym w grupach rekonstrukcyjnych: mieszkańcom Powiatu Pruszkowskiego, uczestnikom z Warszawy i okolic, osobom ze Świetlicy Środowiskowo-Integracyjnej „Dom Jana Pawła II” w Piastowie, uczniom Podkowiańskiego Liceum Społecznego w Podkowie Leśnej i Gimnazjum nr 4 w Pruszkowie, a zwłaszcza tym byłym więźniom Dulagu 121 lub członkom ich rodzin, którzy zdecydowali się wziąć udział w „Marszu Pamięci” .

Szczególne podziękowania dla Pani Małgorzaty Retkowskiej z Agencji Retro-Pasje, założycielki Grupy Rekonstrukcji Historycznych Ludności Cywilnej i dla Pana Michała Kępińskiego, Prezesa Fundacji Edukacji Historycznej za doskonałe przygotowanie „Marszu Pamięci”, dla pana Jana Krzysztofa Szczygła za przeprowadzenie warsztatów teatralnych podczas warsztatów przygotowujących do „Marszu Pamięci”, Kasi Kukwie za stylizację i dobór strojów, Agnieszce Pradze za pomoc w organizacji Marszu i pomoc przy tworzeniu scenariusza.

Dziękujemy również siostrom Klaryskom Kapucynkom z Brwinowa oraz siostrom Franciszkankom Rodziny Maryi za wypożyczenie habitów na potrzeby rekonstrukcji.

Dziękujemy również Franciszkowi Bojańczykowi, Michałowi Kosmowskiemu i Jakubowi Doroszowi z Fundacji Innowatorium, strzelcom z JS 1025 Związku Strzeleckiego „Strzelec” OSW w Pruszkowie oraz Panu Dariuszowi Jańczy za wszelką pomoc ukazaną nam przy organizacji Obchodów.

Dziękujemy Panu Włodzimierzowi Pomiernemu oraz wspaniałym wolontariuszom: Laurze Rawa, Julii Breudzie, Katarzynie Grobelnej, Patrycji Krzyżanowskiej, Łucji Dybowskiej, Agacie Grudkowskiej, Arkadiuszowi Bezie.

Dziękujemy pracownikom Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, w szczególności Michałowi Pacułowi, Antoniemu Eknerowi i Zdzisławowi Zajdlerowi za przygotowanie wystawy „Zanim przyszli do Dulagu – 63 dni Powstania Warszawskiego”. Dziękujemy również Muzeum Niepodległości w Warszawie za wypożyczenie wystawy „Kobiety w Powstaniu Warszawskim”. Składamy również serdeczne podziękowania dla strażaków z w Pruszkowie za przygotowanie pysznej grochówki, a także kapeli „Kapsell” za występ podczas uroczystości.

A także wszystkim tym, którzy swoją obecnością i życzliwością pomogli nam w realizacji Obchodów 70. rocznicy Powstania Warszawskiego w Powiecie Pruszkowskim.

Muzeum Dulag 121 pragnie podziękować dyrekcji Millennium Logistic Parks za udostępnienie terenu byłego obozu Dulag 121 na czas Obchodów. Realizacja przedsięwzięcia nie byłaby możliwa, gdyby nie pomoc sponsorów: Apteki „Grafitowa” w Pruszkowie oraz firmie „Rekord” z Pruszkowa, a także firmie Jan Niezbędny za sfinansowanie przejazdu rekonstruktorów oraz sponsorom Obchodów.