W 79. rocznicę Zbrodni Katyńskiej zapraszamy na spotkanie z Panem Henrykiem Troszczyńskim – jednym z ostatnich żyjących świadków odkrycia zbiorowych mogił w katyńskich lasach. Podczas spotkania odbędzie się projekcja filmu „Czaszka z Katynia” oraz prelekcja dr. Dariusza Gałaszewskiego. Zapraszamy 27 kwietnia o godz. 15. do Muzeum Dulag 121.

Wiosną 1940 roku sowiecka policja polityczna – NKWD ZSRR – wymordowała blisko 22 tys. osób: polskich jeńców wojennych w Katyniu, Charkowie i Kalininie (Twerze) oraz więźniów (wojskowych i cywilów) w różnych miejscach sowieckich republik ukraińskiej i białoruskiej. Masowe groby zostały odkryte w 1941 roku.

Wśród osób, którym miejscowa ludność przekazała informację o grobach polskich oficerów w katyńskich lasach był Henryk Troszczyński – świadek historii i bohater książki „Chłopak z Katynia”. Pan Troszczyński urodził się w 1923 roku, jego pierwsze wspomnienia sięgają dni przewrotu majowego, którego był świadkiem jako trzyletni chłopiec. Podczas okupacji został wysłany na przymusowe roboty w okolice Smoleńska. Był jedną z osób, którym miejscowa ludność przekazała informację o masowych grobach polskich oficerów znajdujących się w pobliskich lasach. Dziś jest jednym z ostatnich żyjących świadków odkrycia Zbrodni Katyńskiej. Po powrocie do stolicy brał udział w Powstaniu Warszawskim – walczył na Woli w Zgrupowaniu „Waligóra”. Cudem ocalały z egzekucji został wysłany do obozu Dulag 121, a następnie do obozów w Namslau i Breslau.

Film dokumentalny „Czaszka z Katynia”
Po odkryciu Zbrodni Katyńskiej rozpoczęły się ekshumacje. W dwunastoosobowej grupie powołanej przez Niemców do zbadania masowych grobów znalazł się duński profesor Helge Tramsen. W swoim dzienniku tak opisał widok grobów w Katyniu:

[Polscy żołnierze] leżą jak sardynki w starannie ułożonych warstwach, z głowami w tym samym kierunku. Wszyscy leżą na brzuchu z rękami związanymi do tyłu i czaszkami przestrzelonymi również od tyłu.

W drodze powrotnej z Katynia, samolot wiozący komisję zatrzymał się w Berlinie, a następnie wrócił do Kopenhagi. Dr Tramsen wykorzystał ten pobyt do złożenia posłowi duńskiemu w stolicy Rzeszy raportu w sprawie mordu katyńskiego i do przekazania przesyłki dla duńskiego ruchu oporu, którą mógł przewieźć przez granicę, ponieważ objęty był immunitetem dyplomatycznym i nie podlegał kontroli celnej. W ten sposób doktorowi Tramsenowi udało się przemycić do Danii, jako dowód rzeczowy Zbrodni Katyńskiej, czaszkę jednego z zamordowanych polskich oficerów. Czaszka została odnaleziona w 2005 roku w jednej z szaf Instytutu Medycyny Sądowej w Kopenhadze. Z notatek profesora Tramsena wynikało, że należy ona do Ludwika Szymańskiego z Krakowa – kapitana rezerwy. Niestety, nie było co do tego faktu całkowitej pewności.

Film „Czaszka z Katynia” z 2006 r. ukazuje nie tylko zaskakującą historię tego mrocznego eksponatu. Przedstawia także losy lekarzy pracujących na miejscu ekshumacji grobów w 1943 roku, ich potworne przeżycia związane z odkryciem prawdy o Katyniu, którą po wojnie ZSRR za wszelką cenę próbowało utajnić – przy pomocy szykan, aresztowań, podsłuchów i morderstw.

Podczas spotkania dr Dariusz Gałaszewski – naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji IPN w Warszawie, przedstawi historię zbrodni katyńskiej, a także próby jej zatuszowania.