Muzeum

Ekspozycja

Muzeum Dulag 121 jest muzeum narracyjnym, dlatego centralną częścią ekspozycji stanowią relacje byłych więźniów oraz osób pomagających w obozie, przedstawiające ich osobiste losy, doświadczenia i emocje, wzbogacone o reprodukcje historycznych fotografii, listów, dokumentów, autentyczne pamiątki i przedmioty, związane z codziennym życiem w nieludzkich warunkach obozu. Towarzyszy im historyczny komentarz przedstawiający dzieje obozu Durchgangslager 121 w społecznym i politycznym kontekście obejmującym okres od wybuchu Powstania Warszawskiego do pierwszych miesięcy 1945 roku, kiedy warszawiacy wracali do zburzonej stolicy z wygnania. Stałym elementem ekspozycji jest wykonana w 2012 roku na podstawie archiwalnych fotografii, dokumentacji konserwatorskiej oraz relacji świadków makieta obozu, wiernie przedstawiająca teren obozu wraz z obozowymi zabudowaniami oraz okalającym je układem torowisk.

W sierpniu 2020 roku ekspozycja muzealna została wzbogacona o ponad 40 oryginalnych nagrań audio więźniów obozu. Nagrania były przez lata zbierane przez Muzeum Dulag 121. Część nagrań to fragmenty audycji Radia Bogoria.

Działalność

Dla lokalnej społeczności Pruszkowa Muzeum pełni rolę miejsca spotkań oraz otwartej wymiany myśli. Obok tematyki związanej z obozem Dulag 121, podejmujemy problematykę historii Polski i Europy XIX i XX wieku, a także czynnie włączamy się w dyskusję o historii i dziedzictwie kulturowym Pruszkowa i okolic. Regularnie organizujemy poświęcone historii wystawy, koncerty, wykłady, pokazy filmów, wieczory wspomnieniowe, a także spotkania z historykami, pisarzami oraz artystami. Współpracujemy ze szkołami, Uniwersytetami Trzeciego Wieku i lokalnymi instytucjami pozarządowymi (Patrz: Wydarzenia). W ramach cykli Karty historii oraz Literatura i historia, odbywają się spotkania poświęcone kluczowym wydarzeniom z historii Polski oraz Europy, a także biografiom zasłużonych Polaków. Każdego roku – w sierpniu i październiku – w siedzibie Muzeum oraz przy pomniku Tędy przeszła Warszawa odbywają się również obchody rocznicowe związane z wybuchem Powstania Warszawskiego oraz założenia obozu przejściowego w Pruszkowie. Prowadzimy także działalność edukacyjną (Patrz: Edukacja) oraz wydawniczą (Patrz: Wydawnictwa)

Historia Muzeum

Muzeum istnieje od 2010 roku, ale jego powstanie jest zwieńczeniem wieloletnich starań o upamiętnienie wypędzonych, podjętych przez mieszkańców Pruszkowa, lokalne środowiska kombatantów oraz kolejarzy. To z ich inicjatywy w 1947 roku na terenie Zakładów Naprawy Taboru Kolejowego odsłonięto pierwszą tablicę pamiątkową, a w roku 1990 pomnik według plastycznego wybitnego architekta Oskara Hansena. Siedziba Muzeum mieści się na skraju zabytkowego kompleksu byłych Warsztatów Kolejowych, gdzie w 1944 roku funkcjonował obóz przejściowy Durchgangslager 121.