menu

1945 r. – Wytwórnia Obrabiarek Mechaników Polskich z Ameryki

Kiedy wybuchła II wojna światowa dyrekcja Wytwórni Obrabiarek Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki zarządziła ewakuację pracowników i maszyn na wschód Polski. W związku z ofensywą wojsk radzieckich 17 września 1939 r. akcja przeniesienia zakładu do Kowla nie powiodła. W tym czasie wojska niemieckie przejęły teren pruszkowskiej fabryki. W czasie okupacji funkcjonowała ona jako część kompleksu maszynowego „Waverna” razem z zakładami w Ursusie. Warunki pracy w zakładzie były dla polskich robotników przymusowych wyjątkowo ciężkie. Latem 1944 r. w związku ze zbliżającą się ofensywą sowiecką Niemcy ewakuowali pruszkowskie fabryki, a 16 stycznia 1945 r., kiedy wojska hitlerowskie wycofywały się z miasta, część budynków wytwórni wysadzono w powietrze, a następnie teren podpalono. Pruszkowianie niezwłocznie przystąpili do ratowania zasłużonego dla miasta zakładów. Jerzy Kaleta w wydanej w 2010 r. przez Książnicę Pruszkowską monografii „Przemysłowy Pruszków” pisał: „Komitet fabryczny, który stworzył się już następnego dnia z pracowników fabryki, oszacował zniszczenia, jakie poczynił w dawnej fabryce okupant. Postanowiono jednak, że fabrykę pruszkowską należy odbudować. Przystąpiono (…) najpierw do odgruzowania terenu. Przy tych pracach zatrudnieni byli jeńcy niemieccy przywożeni z baraków znajdujących się na Polu Mokotowskim w Warszawie. Do wstępnego odgruzowania ze zniszczeń wojennych przystąpili też uczniowie szkoły przyfabrycznej, którzy zamiast zajęć warsztatowych pracowali przy odgruzowaniu.”
Fotografie przedstawiające odgruzowywanie terenu fabryki obrabiarek udostępnił Muzeum Piotr Skowron.

Skip to content