Archiwum fotografii i dokumentów

Kopiec Kościuszki

Obchodzone 15 października 1917 r. stulecie śmierci Tadeusza Kościuszki stało się pretekstem do organizacji ogólnonarodowego święta. Za zgodą niemieckich władz, które pragnęły zyskać przychylność Polaków, w całym General Gubernatorstwie odbywały się uroczyste pochody, koncerty i gale. W Pruszkowie także zorganizowano podniosłe obchody. Ich pomysłodawcą był proboszcz parafii żbikowskiej ksiądz prałat Tadeusz Damian Czechowski, a w komitecie obchodów znaleźli się m.in.: proboszcz parafii pruszkowskiej ks. Jan Kęsicki, dr Leszek Wolfram, dr Józef Handelsman, komendant Straży Ogniowej Witold Chełmiński, prezes pruszkowskiej Rady Miejscowej Opiekuńczej Zenon Rutkowski oraz dyrektorzy pruszkowskich szkół powszechnych Czesław Babicki i Juliusz Sauter (kierownik szkoły ewangelickiej przy ul. Topolowej 12). Obchody poprzedziła uchwała Rady Miasta Pruszkowa z 11 października 1917 roku, honorująca imieniem Tadeusza Kościuszki miejską szkołę powszechną i jedną z głównych ulic miasta. 15 października w kościele Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny na Żbikowie rozpoczęło uroczyste nabożeństwo, po którym mieszkańcy miasta przeszli w pochodzie ulicą Główną (dziś 3 Maja) do skrzyżowania z ulicą Narodową. Tam odbyło się uroczyste odsłonięcie i poświęcenie umieszczonego na niewielkim kopcu popiersia Tadeusza Kościuszki. Okoliczności przemówienie wygłosił przewodniczący komitetu i pomysłodawca obchodów ksiądz Tadeusz Czechowski. W okresie międzywojennym tradycja urządzania uroczystych pochodów pod kopiec Kościuszki w kolejne rocznice odzyskania niepodległości utrwaliła się. W dzień 11 listopada ruszał przemarsz weteranów walk o niepodległość, peowiaków, reprezentantów organizacji społecznych, sportowych i zawodowych do kopca Kościuszki, gdzie następowały okolicznościowe przemówienia i złożenie kwiatów. Jeszcze w czasie I wojny światowej pomnik został prawdopodobnie zniszczony, bowiem pruszkowska prasa już we wczesnych latach 20. apelowała o jego odbudowę. Kolejny raz pomnik generała ucierpiał podczas II wojny światowej. Pomnik już w 1946 roku w odrestaurowano, ale w 1962 roku decyzją władz przeniesiony został do parku „Sokoła”, gdzie znajdował się do 1974 roku. Dziś znów mieści się na swoim prawowitym miejscu u zbiegu ul. Warsztatowej i 3 Maja.