W sobotę 24 maja gośćmi Muzeum Dulag 121 będą pracownicy Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu w Łodzi oraz Jan Śliwiński, ocalały z obozu na Przemysłowej, który opowie o swoich doświadczeniach z pobytu w obozie. Serdecznie zapraszamy o godzinie 15.00 do Muzeum Dulag 121 przy ul. 3 Maja 8A w Pruszkowie.

Program spotkania:
15:00
Badanie Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu w Łodzi dotyczące Polen-Jugendverwahrlager Litzmannstadt – wystąpienie dra Andrzeja Janickiego
15:30
Los polskich dzieci w obozie na Przemysłowej (1942-1945) – wykład Jolanty Sowińskiej-Gogacz (Dział Edukacyjny MDP)
16:30
Jan Śliwiński z obozu na Przemysłowej – spotkanie ze świadkiem historii i rozmowa z publicznością (moderacja: Jolanta Sowińska-Gogacz)

Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu to powołana przez MKiDN w połowie roku 2021 instytucja kultury, będąca odpowiedzią na potrzebę poświęcenia tematowi losów polskich dzieci XX wieku odrębnej placówki badawczej i edukacyjnej. Muzeum nie bez powodu powstaje w Łodzi, ponieważ to właśnie tam przez ponad dwa lata II wojny światowej funkcjonował niemiecki, nazistowski obóz dla polskich dzieci, kuriozum na mapie ówczesnej Europy.

🔸W świadomości społecznej miejsce to znane jest jako obóz na Przemysłowej, a jego nazwa oryginalna to Polen-Jugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt.

🔸Otwarty został 1 grudnia 1942 roku na obszarze wydzielonym z łódzkiego getta. Na przestrzeni ponad 25 miesięcy wojny Niemcy więzili w nim i wyniszczali od 2 do 3 tysięcy polskich dzieci w wieku od 2 do 16 lat.

🔸Stan dzienny wynosił średnio 1000 małoletnich, a warunki im tam stworzone trudno sobie dziś wyobrazić. Brak środków czystości, pościeli, lekarstw, ciepłych ubrań, mieszkanie w prowizorycznych barakach, ciągły strach i głód, brak kontaktu z rodzinami, zakaźne choroby, przemoc fizyczna to tylko niektóre czynniki wyniszczające dziewczynki i chłopców w łódzkim obozie.
🔸Po przekroczeniu głównej bramy (skrzyżowanie ulic Przemysłowej i Brackiej) każde z dzieci traciło wszystkie osobiste rzeczy, otrzymywało szary drelichowy mundurek i poddawane było strzyżeniu włosów. Dzieciom wykonywano także fotografie sygnalistyczne, zbierano odciski palców, a imiona i nazwiska wymieniano na obozowe numery. Po kilku dniach tak zwanej kwarantanny dzieci kierowano do baraków i do konkretnych zadań.
🔸Lager obmyślony był w taki sposób, by dzieci od świtu do wieczora zajęte były pracą, mieścił więc szereg rozmaitych warsztatów, w których zmuszano  dzieci do ciężkiej pracy i wymagano realizacji niedosiężnych norm. Dzieci najmłodsze, mające nie więcej niż 7 lat, nie miały obowiązku pracy i niezależnie od płci przetrzymywane były w budynku w północno-zachodniej części obozu przeznaczonej dla dziewcząt.
🔸Najwięcej dzieci pochodziło z Wielkopolski i ze Śląska, ale zwożone tam były także dzieci z samej Łodzi i jej okolic, z Mazowsza, Małopolski i Pomorza. Niektóre spośród nich trafiały na badania rasowe, do ośrodków germanizacyjnych i wywiezionych zostało do niemieckich rodzin.
🔸W dniu wyzwolenia miasta, 19 stycznia 1945 roku, na terenie obozu przebywało około 900 dzieci, w większości ciężko chorych, niezdolnych do samodzielnego dotarcia do domów.

Zespół Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu w Łodzi od samego początku pracuje nad gromadzeniem artefaktów związanych z tym miejscem, utrzymaniem kontaktów z ostatnimi ocalałymi i ich rodzinami, prowadzi prace badawcze, kwerendując polskie i niemieckie archiwa. W ciągu trzech lat intensywnej działalności Muzeum przygotowało cztery wystawy plenerowe, pięć wystaw tematycznych typu roll-up (z możliwością wypożyczenia), wyprodukowało sześć filmów dokumentalnych (oraz fabularyzowaną etiudę), zrealizowało szereg dużych, zauważalnych w Polsce wydarzeń kulturalnych upamiętniających dzieje obozu, wydało broszurę poświęconą pierwszej ofierze tego strasznego miejsca, szeroką publikację na temat historii lagru i indywidualnych losów wybranych rodzin, a także książkę albumową Niezwykła polska rodzina. Losy Gertrudy Nowak – dziecka z obozu na Przemysłowej (Łódź 2022). W planach jest powstanie nowoczesnego obiektu architektonicznego na terenie Łodzi, który będzie centrum badawczym losów polskich dzieci XX wieku oraz miejscem prezentacji dużej ekspozycji pozyskanych artefaktów – listów, dokumentów, fotografii, wspomnień zapisanych i odtwarzanych na nowoczesnych nośnikach. Muzeum jest dwukrotnym (kategorie: Instytucja i Nagroda publiczności) laureatem Złotego BohaterON-a im. Powstańców Warszawskich za rok 2022. Jednym z najważniejszych i najpilniejszych zadań wymienionych w statucie Muzeum jest szeroko rozumiana edukacja, szczególnie ludzi młodych, dotycząca losów i form funkcjonowania dzieci w dramatycznych momentach XX wieku. Obóz łódzki, choć z wielu powodów przez szereg dekad niewiele o nim mówiono, jest wyjątkiem na mapie Polski i ważnym, dramatycznym komponentem II wojny światowej, o którym każdy z nas powinien wiedzieć. Spotkanie z pracownikami MDP w Muzeum Dulag 121 jest kolejnym krokiem w upowszechnianiu wiedzy o tym niezwykłym, poruszającym miejscu.

Jan Śliwiński – dziecko ocalałe z II wojny światowej. Do obozu w Litzmannstadt trafił w wieku 6 lat wraz z młodszą siostrą Krysią. Bohater książki Anny Augustyniak pt. Na targu niewolników III Rzeszy (Warszawa 2024).

Andrzej Janicki – doktor historii i muzealnik, z Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu związany od samego początku funkcjonowania instytucji, wcześniej jako specjalista i kierownik Działu Zbiorów, obecnie jako p.o. dyrektor Muzeum. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień związanych z historią historiografii i metodologią historii oraz muzealnictwem.

Jolanta Sowińska-Gogacz – kulturoznawca i pedagog, od początku istnienia Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu pracuje w nim jako edukator. Autorka książki Mały Oświęcim. Dziecięcy obóz w Łodzi (Warszawa 2020), będącej efektem wieloletniej pracy nad zbieraniem relacji ostatnich żyjących świadków z łódzkiego obozu. Autorka artykułów publicystycznych i naukowych z obszaru kultury i historii. Laureatka nagrody Znak Dobra (2015), Plastra Kultury (Książka Roku 2020) oraz wyróżnienia im. Janusza Kurtyki, przyznanego przez jury Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich za pracę publicystyczną w roku 2020. Decyzją kapituły Instytutu Pamięci Narodowej Mały Oświęcim miał nominację do tytułu Historyczna Książka Roku (2022) w kategorii Wspomnienia.

Zapraszamy!