1 grudnia o godz. 15. zapraszamy na ostatnie spotkanie z cyklu Akademia Niepodległości organizowanego wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej. Naszym gościem po raz kolejny będzie dr hab. Piotr Szlanta, który wygłosi wykład poświęcony odbudowie państwa polskiego w 1918 r.

1918 rok był w historii Polski momentem przełomowym.Kraj i jego obywatele po 123 latach zaborów stali przed wyzwaniem odbudowy Państwa. Nowy rząd musiał poradzić sobie nie tylko z tym, co zostało zniszczone przez te lata, kiedy Polski nie było na mapach, ale i zjednoczyć oraz połączyć zabory, w których zaczęły powstawać nowe ośrodki władzy.

Na początku października 1918 r. na wieść o nawiązaniu przez Niemców kontaktu z Amerykanami w sprawie warunków zawieszenia broni, doszło do wzrostu aktywności politycznej na ziemiach polskich. Zarządzenia władz okupacyjnych były coraz częściej bojkotowane, a we wszystkich trzech zaborach nasiliły się działania wolnościowe.

Następował rozpad Austro-Węgier, gdzie deklarowano powstanie niepodległych państw lub przyłączenie do państw sąsiednich. 28 listopada 1918 r. w Krakowie ukonstytuowała się Polska Komisja Likwidacyjna, zajmująca się przejmowaniem władzy w Galicji. Na obszarze Królestwa Polskiego w nocy z 6 na 7 listopada, w uwolnionym spod okupacji Lublinie, ukonstytuował się lewicowy rząd z socjalistą Ignacym Daszyńskim na czele, który stworzył program daleko idących reform socjalnych. Wielu obawiało się, aby wygłodzonego kraju nie ogarnął chaos rewolucyjny na wzór zbolszewizowanej Rosji. Śmiertelne żniwo zaczęła zbierać pandemia grypy hiszpanki.

Na przełomie października i listopada członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej, wspierani m.in. przez gimnazjalistów, studentów, młodzież robotniczą, harcerzy, strażaków czy kolejarzy przystąpili do spontanicznego rozbrajania okupantów. W całym kraju zaczęły powstawać lokalne ośrodki władzy, starające się wypełnić próżnię po władzach okupacyjnych i władzach austriackich w Galicji.

W zaborze pruskim mocno trzymały się pruskie ośrodki władzy. Głównym ośrodkiem polskiego życia politycznego stała się Naczelna Rada Ludowa, a na zryw zbrojny przeciw zaborcy trzeba było tam poczekać jeszcze do grudnia.

10 listopada do Warszawy przybył pociągiem z Berlina wypuszczony z więzienia kilka dni wcześniej Józef Piłsudski. Niemcy liczyli na to, że ze swym autorytetem zapanuje on nad chaosem i zapewni spokojny przejazd wojsk niemieckich wracających z Rosji do domu. Następnego dnia Rada Regencyjna przekazała mu całość władzy cywilnej i wojskowej. Piłsudski przyjął tytuł Naczelnika Państwa.

W tych trudnych warunkach rozpoczął się proces walki o granice i kształt ustrojowy odrodzonej Rzeczypospolitej. Prof. Szlanta podczas swojego wykładu przedstawi problemy, z którymi musieli się zmierzyć Polacy po odzyskaniu niepodległości, a także proces kształtowania się nowo powstałego państwa.

Dr hab. Piotr Szlanta – wykładowca w Instytucie Historycznym UW, stypendysta Uniwersytetu w Bielefeld (1997), University of Notre Dame (1999-2000), Freie Universität Berlin (2005) i Fundacji Humboldta (2009). Od 2006 r. członek redakcji miesięcznika „Mówią wieki”. Współautor podręczników szkolnych i ponad stu artykułów popularnonaukowych. Redaktor międzynarodowej encyklopedii pierwszej wojny światowej www.1914-1918-online.net. Autor książek: „Wilhelm II. Ostatni z Hohenzollernów” (Warszawa 2015), „Persja w polityce Niemiec w latach 1906-1914 na tle rywalizacji brytyjsko-rosyjskiej” (Warszawa 2005), „Tannenberg 1914” (Seria Historyczne Bitwy, Warszawa 2005).