menu

Korespondencja ze zbiorów Kazimiery Drescher

Zebrana przez Kazimierę Drescher – między 10 VIII a 13 IX 1944 r. tłumaczkę przy obozowej komisji lekarskiej – korespondencja stanowi bezcenny zbiór sporządzanych na bieżąco liścików, karteczek i notatek dokumentujący warunki panujące w obozie oraz codzienną pracę polskiego personelu pomocowego w obozie Dulag 121.

Zbiór korespondencji Kazimiery Drescher jest szczególnie cenny przynajmniej z dwóch powodów:  prowadzenie korespondencji było na terenie obozu zakazane, a po przeczytaniu przez adresata zwykle była ona niszczona. Zachowało się więc bardzo niewiele jej przykładów.  Składa się na nań: wewnętrzna korespondencja pomiędzy członkami polskiego personelu medycznego (5, 6, 8, 9, 12, 15, 21) oraz między polskim personelem a niemieckimi lekarzami (2, 4), liściki kierowane przez więźniów do polskiego personelu, głównie z prośbą o ratunek (7, 13), a także, przekazywane przez Polaków pracujących na terenie Dulagu 121 rodzinom przebywającym poza murami obozu, zapytania bądź informacje o ich losie (1, 3, 10, 11, 14, 16, 18, 19, 20). Ze względu na brak papieru sporządzana była ona na wszelkich dostępnych personelowi i więźniom skrawkach papieru – fragmentach druków urzędowych, receptach, wizytówkach czy strzępach gazet. Nie wiemy, czy wszystkie przedstawione poniżej listy były adresowane bezpośrednio do Kazimiery Drescher. Niewykluczone, że część z nich trafiła do niej przypadkiem, bądź została zebrana przez nią po zakończeniu II wojny światowej.

Oryginały przedstawionej poniższej korespondencji, razem z całym archiwum Kazimiery Drescher, zostały przekazane przez jej rodzinę do Muzeum Powstania Warszawskiego i udostępnione w formie skanów Muzeum Dulag 121.

Korespondencja

1. Adresowany do Kazimiery Drescher liścik od dr. Witolda Rudowskiego, ordynatora oddziału chirurgicznego w Szpitalu Wolskim w Podkowie Leśnej z pytaniem o informacje na temat losów rodziny dr. Chomiczowskiego, który przebywał wówczas w  siedzibie Szpitala Wolskiego przy ul. Płockiej w Warszawie, 25 VIII 1944 r.

 

2. „Skierowanie” z hali nr 2 do szpitala w Tworkach wypisane przez przewodniczącego niemieckiej komisji lekarskiej dr. Adolfa Königa.

 

3. Karteczka adresowana do Kazimiery Drescher z prośbą o pomoc od nieznanej osoby, która w wyniku łapanki powtórnie trafiła do obozu.

 

4. Karteczka z diagnozą gruźlicy, która stanowiła podstawę do uzyskania zwolnienia, z podpisem niemieckiego lekarza wystawiona Janowi Gryff-Kellerowi, 9 X 1944 r.

 

5. Adresowana do Kazimiery Drescher karteczka autorstwa Eryka Lipińskiego z informacją o losie pisarza Stanisława Dygata i pana Tarasiewicza oraz prośbą o interwencję w sprawie Juliusza Saloniego.

 

6. Personalia osoby wytypowanej do „lewego zwolnienia” i informacje o miejscu jego pobytu, przekazane najprawdopodobniej Kazimierze Drescher. Jako tłumaczka przy obozowej komisji lekarskiej miała ona dobre kontakty z niemieckimi lekarzami, którzy czasem pomagali polskiemu personelowi w nielegalnym zwalnianiu więźniów.

 

7. Adresowana do Kazimiery Drescher prośba o pomoc napisana na wizytówce przez Marię Tietzową.

 

8. Personalia osób wytypowanych do „lewego” zwolnienia, przekazane najprawdopodobniej Kazimierze Drescher. Jako tłumaczka przy obozowej komisji lekarskiej miała ona dobre kontakty z niemieckimi lekarzami, co wykorzystywała, aby nielegalnie zwalniać więźniów.

 

9. Personalia osób wytypowanych do „lewego” zwolnienia z dopisaną przez sanitariuszkę, być może Kazimierę Drescher, diagnozą. Tłumaczki pracujące przy obozowej komisji lekarskiej, notując sobie personalia osób do zwolnienia, często dopisywały także własne „diagnozy”, aby przedstawiając później sytuację danej osoby niemieckiemu lekarzowi, przekonać go do wpisania jej na listę osób przeznaczonych do zwolnienia z obozu.

 

10. Liścik adresowany do przebywającego w aptece w Podkowie Leśnej Adolfa Sądeckiego z informacją, że St. Rogojski (lub Rogowski) trafił do obozu w Pruszkowie, 7 IX 1944 r.

 

11. Adresowany do Kazimiery Drescher liścik autorstwa Marii Szczygłowej z prośbą o wiadomość o losach 3-letniego syna Stanisława.

 

12. Lista osób poszukiwanych na terenie obozu. Wypędzeni warszawiacy, którzy podczas Powstania bądź drogi do obozu zostali rozdzieleni z bliskimi, prosili polski personel medyczny o pomoc w odszukaniu bliskich. Poniższa lista, sporządzona być może przez Kazimierę Drescher, przekazana została łączniczkom, których zadaniem było odszukanie wymienionych na niej osób. Adnotacja różową kredką, sporządzona przez łączniczkę 2 IX 1944 r. informuje, że mimo poszukiwań, nie udało się nikogo z listy odnaleźć.

 

13. Adresowana do Kazimiery Drescher kartka autorstwa Marka, listonosza z Saskiej Kępy, który prosi o „podejście do drutów”. Poszczególne hale na terenie obozu odgrodzone były od siebie drutem kolczastym, a poruszaniem się między nimi było surowo wzbronione. Dlatego Pan Marek, dalszy znajomy Kazimiery Drescher, prawdopodobnie zamknięty w którejś z obozowych hal , prosi ją o spotkanie przy ogrodzeniu.

 

14. Dostarczona Kazimierze Drescher do obozu karteczka przesłana przez Irenę Dońdę z prośbą o odnalezienie, zaopiekowanie się i pomoc dla Władysławy i Mirosławy Strehlowych oraz Marii Kołodziejczyk.

 

15. Dostarczona do tłumaczek przy obozowej komisji lekarskiej lista osób wytypowanych do zwolnienia.

 

16. Liścik adresowany do przebywających w obozie Janiny Drajkoper i Julii Rodzik, pisany z kwatery w Pruszkowie przez bliskich lub znajomych z informacją o miejscu pobytu.

 

17. Notatka Kazimiery Drescher z personaliami osób wytypowanych do zwolnienia.

 

18. Liścik adresowany do Kazimiery Drescher , pisany z Podkowy Leśnej, z personaliami osób do odszukania w hali nr 2.

 

19. Liścik dostarczony Kazimierze Drescher do obozu z personaliami  i opisem osób do odszukania na terenie obozu.

 

20. Liścik dostarczony Kazimierze Drescher do obozu z personaliami do odszukania na terenie obozu i z prośbą o udzielenie im pomocy.

 

21. Adresowany do Kazimiery Drescher list autorstwa najprawdopodobniej jednej z pielęgniarek pracujących w Szpitalu Tworkowskim, z prośbą o uwzględnienie kilku nazwisk podczas sporządzania listy osób, które miały się udać do Warszawy (prawdopodobnie w celu uzupełnienia zapasów medykamentów oraz sprzętu medycznego), 2 IX 1944 r.

 

22. Adresowany do Kazimiery Drescher list Jarosława Iwaszkiewicza, w którym prosi „o łaskawe zaopiekowanie się osobami, które wskaże […] Eryk Lipiński„, Stawisko 11 IX 1944 r. Znany satyryk, a po wojnie wieloletni dyrektor Muzeum Karykatury, pracował w obozie Dulag 121 jako noszowy. W tłumie wypędzonych wyszukiwał znane osoby ze środowiska literacko-artystycznego, a następnie pomagał im wydostać się poza mury obozu. Część z nich trafiała później do willi Jarosława Iwaszkiewicza w Stawisku.

 

 

 

 

 

Powiązane hasła

Skip to content