Muzeum Dulag 121 serdecznie zaprasza w sobotę, 25 stycznia, o godz. 15. na kolejne spotkanie z ogólnopolskiego cyklu „Akademia Niepodległości”. Wykład „Polska i jej sojusznicy wobec bolszewików” wygłosi prof. Janusz Odziemkowski.

W listopadzie 1918 roku zawarł Lenin z dowództwem niemieckim tajne porozumienie o przejmowaniu przez bolszewików terenów okupowanych przez tę armię na Wschodzie. Jak tylko wojska niemieckie zaczęły opuszczać tę część Europy, tuż za nimi, na zachód zaczęła posuwać się Armia Czerwona. Na przełomie 1918 i 1919 roku utworzona w tym celu przez bolszewików Armia Zachodnia zajęła Mińsk i Wilno, wchodząc w styczność z oddziałami polskimi. Działania wojenne na froncie polsko-bolszewickim toczyły się na dwóch frontach: północno-wschodnim i południowo-wschodnim, które rozdzielały błota poleskie. Słaba liczebność armii po obu stronach, nadały wojnie charakter manewrowy.

Za początek wojny uznać możemy starcie koło białoruskiego miasteczka Mosty, gdzie wojska polskie 14 lutego 1919 roku powstrzymały marsz oddziałów bolszewickiego Frontu Zachodniego, które posuwały się za wycofującymi się Niemcami. Na początku marca ruszyła polska ofensywa. Wojska polskie zajęły Słonim i Pińsk, docierając w okolice Lidy. Kolejna ofensywa ruszyła na początku kwietnia. Do 19 kwietnia oddziały polskie dowodzone przez gen. Stanisława Szeptyckiego zajęły Lidę, Baranowicze, Nowogródek i Wilno, które było najważniejszym celem ofensywy.

Dalsze działania doprowadziły do zajęcia przez wojska polskie Mińska, Bobrujska i Borysowa. Ostatecznie w styczniu 1920 roku oddziały gen. Szeptyckiego zajęły Dyneburg, który przekazano Łotwie. Ogromne znaczenie dla dalszych walk polsko-bolszewickich miało złamanie sowieckich szyfrów przez polski wywiad pod kierownictwem por. Jana Kowalewskiego.

Odtąd Józef Piłsudski i inni polscy dowódcy posiadali rozległą wiedzę na temat planów i działań wojsk bolszewickich. Na przełomie 1919/1920 roku front wschodni ukształtował się w następujący sposób: rzeka Uszyca – rzeka Płoskirów – rzeka Słucz – rzeka Ubroć – Bobrujsk – rzeka Berezyna – Lepel – Połock – Dyneburg.

Na początku 1920 roku Piłsudski nie kontynuował ofensywy, ponieważ do decydującego starcia dochodziło w wojnie domowej w Rosji. Wojska „białych”, zwolenników powrotu caratu, dowodzone przez generała Antona Denikina znalazły się w odległości kilkudziesięciu kilometrów od Moskwy. Do końca lutego bolszewicy pokonali armię Denikina i rozpoczęli przygotowania do ofensywy na zachód.

W tym czasie Piłsudski szukał sojuszników wśród Litwinów, Białorusinów i Ukraińców, którzy skłonni byliby realizować jego koncepcję. Jednak Litwini nie chcieli rozmawiać, obawiając się dominacji Polski i utraty Wilna, a wśród Białorusinów nie było wiarygodnej reprezentacji politycznej, która byłaby wstanie realizować koncepcję niepodległego państwa. Udało się natomiast znaleźć sojusznika wśród polityków ukraińskich. Był nim ataman Semen Petlura – dowódca wojsk Ukraińskiej Republiki Ludowej.

Prof. Janusz Józef Odziemkowski  – historyk, profesor nauk humanistycznych, wykładowca akademicki i urzędnik państwowy, były kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Autor m. in.: „Bitwa Warszawska 1920 roku” (1990), „Międzynarodowe konflikty zbrojne po drugiej wojnie światowej” (2006), „Józef Piłsudski. Wódz i polityk” (2007).