W 99. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości Muzeum Dulag 121 zorganizowało w ramach wieloletniego programu Niepodległa „Pruszkowski Tydzień z Niepodległą”  – cykl wydarzeń prezentujących pruszkowskie dążenia niepodległościowe. W programie m.in. warsztaty, spacery historyczne, wykłady, spotkania, wystawy, gra miejska oraz koncert i wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych.

U progu XX wieku Pruszków był biedną, ale prężnie rozwijającą się osadą fabryczną. Razem z powstawaniem fabryk do miasta przybywali przemysłowcy, inżynierowie, lekarze – przyszła elita, która obok działalności na rzecz rozwoju miasta czynnie zaangażowała się w dążenia niepodległościowe. Szczęśliwie dla Pruszkowa działania niepodległościowe angażowały ludzi, którym w równym stopniu na sercu leżało dobro współmieszkańców jak i los kraju. To oni, tworząc polskie instytucje i zręby społeczeństwa obywatelskiego, budowali podwaliny przyszłej niepodległej Polski. Podczas Pruszkowskiego Tygodnia z Niepodległą pragniemy przedstawić Państwu ich historie i opowiedzieć o instytucjach zaangażowanych w szeroko rozumiane działania niepodległościowe na terenie miasta.

W ramach programu Pruszkowskiego Tygodnia z Niepodległą odbyły się:

„Samorządność i Niepodległość – wspólna droga” – spacer historyczny

Czas: 4 XI 2017, g. 12
Miejsce: zbiórka pod Pałacykiem Potulickich, Plac Jana Pawła II

Podczas spaceru odwiedzimy miejsca związane z szeroko rozumianymi działaniami niepodległościowymi, które miały miejsce na terenie Pruszkowa, oraz poznamy sylwetki osób w nie zaangażowanych – fabrykantów, lekarzy i społeczników, m.in. hrabiego Antoniego Potulickiego, Stanisława Majewskiego czy Józefa Troetzera. Poznamy  też m.in.  działalność  konspiracyjną, oświatową i społeczną w Pruszkowie. Maciej Boenisch z Muzeum Dulag 121 opowie o jednej z pierwszych szkół powszechnych w mieście, która w 1917 roku przemianowana została na szkołę im. Tadeusza Kościuszki, przedstawi  historię fabryk Troetzera i Majewskiego oraz początki działalności Rady Miejscowej Opiekuńczej i Rady Miejskiej.

Dawny Pruszków w fotoplastykonie

Czas: 5 XI-30 XI 2017
Miejsce: MDK „Pałacyk”, ul. Kościuszki 41

W pierwszą niedzielę listopada w Parku Kościuszki koło Młodzieżowego Domu Kultury „Pałacyk” stanie fotoplastykon z fotografiami dawnego Pruszkowa. Wystawa prezentować będzie miejsca i osoby zaangażowane w działalność niepodległościową na terenie Pruszkowa w pierwszych dwóch dekadach XX wieku. Przygotowany przez Fundację Koncept Kultura fotoplastykon podziwiać będzie można do końca listopada. Wystawie towarzyszyć będzie konkurs, w którym będzie mógł wziąć udział każdy mieszkaniec Pruszkowa.

„Wielka Wojna a niepodległość” – spacer historyczny

Czas: 5 XI 2017, g. 12
Miejsce: Muzeum Dulag 121

Aleksandra Wojda, historyk z Muzeum Dulag 121, opowie o przebiegu Wielkiej Wojny w Pruszkowie, a także o najważniejszych wydarzeniach i osobach związanych z pruszkowskimi działania niepodległościowymi. Podczas spaceru odwiedzimy miejsca związane z działalnością pruszkowskiej komendy Polskiej Organizacji Wojskowej, Komitetów Obywatelskich, Rady Miejscowej Opiekuńczej, a także Warsztatów Kolejowych i poznamy ich historię.

 „Pruszków na drogach do niepodległości” – wykład dr. Mirosława Wawrzyńskiego

Czas: 5 XI 2017, g. 15
Miejsce: Muzeum Dulag 121

Doktor Mirosław Wawrzyński, historyk i znawca dziejów Pruszkowa, autor m.in. książki „Życie publiczne i społeczne Pruszkowa do roku 1921”,  opowie mieszkańcach Pruszkowa i okolicznych miejscowości (Żbikowa, Żbikówka i Tworek), którzy podjęli się trudu tworzenia lokalnych instytucji publicznych i organizacji społecznych. Dzięki ich wytężonej pracy stało się możliwe uchronienie od tragicznego losu wiele kobiet, dzieci, osób starszych czy pozbawionych możliwości zarobkowania w dotkniętym wojenną zawieruchą Pruszkowie. Podczas Wielkiej Wojny w mieście uformowały się ochotnicze kadry, które w konspiracji szykowały się, aby w odpowiedniej chwili włączyć się w czyn restytucji państwa polskiego. Rozkaz z 11 listopada 1918 roku mówiący o rozpoczęciu rozbrajania posterunków niemieckich z powodzeniem wykonano m.in. w Pruszkowie. Następnie podjęto wytężone prace na rzecz odbudowy zniszczonego miasta oraz rozbudowy i umacniania aparatu państwa, w tym miejskich władz lokalnych. Pruszkowiacy włączyli się do ogólnonarodowego wysiłku obrony państwa także latem 1920 roku, gdy na wschodnich przedpolach Warszawy odrodzone Wojsko Polskie zatrzymało, a następnie pobiło maszerujące na miasto armię marszałka Michaiła Tuchaczewskiego.

„Pruszkowski przemysł a niepodległość” – spotkanie z dr. Mirosławem Wawrzyńskim i prezentacja wystawy „Początki <<Mechaników>>”

Czas: 10 XI 2017, g. 19
Miejsce: Restauracja Ucieranie Treści

Spotkanie z dr. Mirosławem Wawrzyńskim poświęcone będzie związkom pruszkowskiego przemysłu z dążeniami niepodległościowymi oraz rozwojem miasta. Usłyszymy między innymi historię fabryki ołówków, „blaszanki”, „mechaników” czy Warsztatów Kolejowych na Żbikowie. Podczas spotkania zobaczyć będzie można wystawę przygotowaną przez Pruszkowskie Towarzystwo Patriotyczne „Początki <<Mechaników>>” przedstawiającą historię założenia i międzywojennego okresu działalności fabryki obrabiarek Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki.

„Tadeusz Kościuszko –  republikanin równy królom.  Biografia i legenda” – wykład dr. hab. Piotra Ugniewskiego

Czas: 11 XI 2017, g. 16
Miejsce: Muzeum Dulag 121

Doktor hab. Piotr Ugniewski, pracownik Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego oraz Muzeum Historii Polski w Warszawie, opowie o zadziwiającej drodze skromnego szlachcica z litewskiego Polesia, który stał się żywą legendą polskich zmagań niepodległościowych – o dzieciństwie w rodzinnym dworku, nauce w szkole pijarskiej  i Szkole Rycerskiej, o jego formacji za granicą, udziale w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych oraz w wojnie z Rosją w roku 1792, a także o jego „roli życia”  jako Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej w 1794 r. Poddany będzie rozwadze jego stosunek do Napoleona i cara Aleksandra I, jego republikański światopogląd i kodeks wartości. Doktor Ugniewski opowie także o kulcie Naczelnika po jego śmierci w roku 1817, gdy pochowany został pomiędzy polskimi królami w Krypcie św. Leonarda na Wawelu, oraz o stosunku kolejnych pokoleń Polaków różnych orientacji politycznych i światopoglądowych do kultu Kościuszki.

„Mała wielka historia Pruszkowa” – niepodległościowa gra miejska

Czas: 12 XI 2017, g. 11-14
Miejsce: Park Kościuszki

Gra Plenerowa „Mała wielka historia” osadzona jest w realiach pruszkowskiej historii w czasie walk Polaków o odzyskanie Niepodległości oraz w pierwszych latach tuż po 1918 roku. Zadaniem uczestników będzie rozwiązywanie zadań, które otrzymają na stanowiskach prezentujących działalność oświatową, kulturalną i konspiracyjną Polski pod zaborami. Między innymi będą proszeni o wcielenie się w postać ucznia szkoły pod zaborami, działacza konspiracyjnego, rekruta, pielęgniarza.

 „Od Niepodległej do Niepodległej” – wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych

Czas: 12 XI 2017, g. 17
Miejsce: MDK „Pałacyk”, ul. Kościuszki 41

Zapraszamy na koncert pieśni patriotycznych Iwony Kowalik i jej zespołu  zatytułowany „Od Niepodległej do Niepodległej” i na wspólne śpiewanie tych pieśni. Na każdego z uczestników czekał będzie specjalnie przygotowany śpiewnik.

W ramach projektu  Pruszkowski Tydzień z Niepodległą powstaną również przygotowane przez Muzeum Dulag 121 wydawnictwa: jednodniówka, „Pruszkowski Spacerownik Niepodległościowy” i pocztówki starego Pruszkowa.

Dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2021 w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”.