Pragnąc uczcić pamięć zamordowanych „Żołnierzy Wyklętych” w dniach 1 i 2 marca prezentować będziemy w Muzeum film dokumentalny Kwatera „Ł”, który powstał według scenariusza i w reżyserii Arkadiusza Gołębiowskiego. Jest on zapisem pracy zespołu ekshumacyjnego odkrywającego prawdę o komunistycznych mordach, które miały miejsce w pierwszym dziesięcioleciu PRL. Ekipa młodych naukowców (archeologów, antropologów, lekarzy sądowych) w lecie 2012 r. na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie wydobywała z ziemi szczątki żołnierzy i działaczy podziemia antykomunistycznego w Polsce. Wśród zamordowanych w więzieniu przy ul. Rakowieckiej znajdują się najwięksi Bohaterowie Polski: gen. August Emil Fieldorf „Nil”, rtm. Witold Pilecki, mjr Hieronim Dekutowski „Zapora”, mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka” i wielu innych. Film ukazuje również rodziny pomordowanych, które dzięki ekipie dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka odzyskują nadzieję na odnalezienie szczątków swoich najbliższych.

I część – maraton filmów

Filmy dokumentalne poświęcone sylwetkom Żołnierzy Wyklętych opowiadają m.in. o Stanisławie Sojczyńskim ps. „Warszycu” Anatolu Radziwoniku ps. „Olech”, Zbigniewie Kuleszy ps. „Młot”, Józefie Franczaku ps. „Laluś”. Wyświetlane będą w siedzibie Muzeum Dulag 121 od godziny 12:00 do 16:30. Spotkanie rozpocznie się od wprowadzenia Pawła Kolkiewicza, a zakończy się dyskusją na temat obejrzanych filmów. Zachęcamy do przyjścia na wybrany film bądź na wszystkie. Pokaz organizujemy razem z Powiatowym Klubem Historyczno-Dziennikarskim z Grodziska Mazowieckiego.

II część – przedstawienie „Non omnis moriar”

Szczególnie polecamy wspólny wyjazd na spektakl „Non omnis moriar” zrealizowane przez uczniów Gimnazjum im. Bł. Jana Pawła II w Nadarzynie pod kierunkiem nauczycieli: pani Barbary Rec, pani Katarzyny Onyszk i pana Marka Żwirskiego wg scenariusza absolwentki szkoły Weroniki Rec. Opowiada on o Karolu Łoniewskim, mieszkańcu gminy Nadarzyn, który został zamordowany w 1948 r. za działalność w podziemiu antykomunistycznym. Gimnazjaliści poznali historię jego życia i postanowili przybliżyć postać Karola Łoniewskiego mieszkańcom powiatu pruszkowskiego. Karol Łoniewski urodził się w Nadarzynie, w maju 1925 roku. Podczas okupacji mieszkał w Warszawie. Nawiązał kontakt z Szarymi Szeregami, w których był instruktorem i uczył harcerzy posługiwać się bronią. Brał czynny udział w Powstaniu Warszawskim. Łoniewski walczył w stopniu kaprala podchorążego, był łącznikiem między lewobrzeżną a prawobrzeżną Warszawą. Za przeniesienie meldunku z oblężonego Śródmieścia na Pragę i przepłynięcie wpław Wisły został odznaczony Krzyżem Walecznych. 19 września 1944 roku dostał się do obozu w Modlinie, z którego uciekł w mundurze niemieckim do rodzinnej miejscowości. Po wojnie rozpoczął studia na Wydziale Stomatologii Uniwersytetu Łódzkiego. Naukę połączył z działalnością w podziemnych, antykomunistycznych organizacjach. 18 lutego 1948 r. został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa. We wrześniu tego samego roku Łoniewski został rozstrzelany w lesie w okolicy Kielc. Miał wtedy 23 lata.

Dopiero w 1992 roku Sąd Wojewódzki w Kielcach stwierdził nieważność wyroku z 1948 roku. Karol Łoniewski formalnie odzyskał cześć i honor żołnierski. Został upamiętniony w gminie Nadarzyn, poprzez nazwanie jego nazwiskiem jednej z ulic w Kajetanach. Tablice poświęcone jego pamięci znajdują się w nadarzyńskim kościele oraz na cmentarzu na grobie jego rodziców.

Dyrektor szkoły, Pan Zbigniew Reluga zaprasza na spektakl i zapewnia gościom transport do Nadarzyna i z powrotem. Zbiórka w Muzeum Dulag 121 o godzinie 16:30, powrót do Pruszkowa około 19:00.
Osoby zainteresowane wyjazdem autokarowym na przedstawienie do Nadarzyna prosimy o wcześniejszy kontakt telefoniczny z Muzeum 22 758 86 63.

Program:
12.00 – 12.15 – wprowadzenie Pana Pawła Kolkiewicza
12.15 – 13.00 – „…JESZCZE SIĘ POLSKA O NAS UPOMNI…” – reż. Alina Czerniakowska
13.00 – 13.30 – „KOMENDANT »OLECH«” – (Z Archiwum IPN)
13.30 – 14.00 – przerwa na kawę i herbatę
14:00 – 14:30 – „SNY STRACONE. SNY ODZYSKANE” – reż. Arkadiusz Gołębiewski
14.30 – 15.00 – „KRYPTONIM »ORZEŁ«” – (Z Archiwum IPN)
15.00 – 15.30 – „OSTATNI” – (Z Archiwum IPN)
15.30 – 16.15 – „CZY WARTO BYŁO TAK ŻYĆ” – reż. Alina Czerniakowska
16.15 – 16.30 – dyskusja na temat filmów
16:30 – zbiórka w Muzeum i wyjazd do Nadarzyna
17:00 – 18:15 – spektakl „Non omnis moriar – rzecz o Karolu Łoniewskim”
18:15 – poczęstunek w szkole
19:00 – powrót do Pruszkowa

Opisy filmów:
„…JESZCZE SIĘ POLSKA O NAS UPOMNI…”
Przejmujący film Aliny Czerniakowskiej o żołnierzach, którzy podjęli walkę z sowieckim okupantem i komunistycznym terrorem po 1944 r. Tytuł filmu nawiązuje do słów wypowiedzianych przez jednego z żołnierzy prowadzonego na śmierć.
„KOMENDANT »OLECH«”
Film jest opowieścią o polskim podziemiu niepodległościowym na terenach II Rzeczypospolitej wcielonych do ZSRR. Bohaterem filmu jest ppor. Anatol Radziwonik ps. „Olech” – od 1945 roku komendant Obwodu AK Szczuczyn – Lida na Nowogródczyźnie. Powodem, dla którego trwał w konspiracji, było silne przekonanie o szybkim załamaniu się systemu sowieckiego oraz głębokie poczucie odpowiedzialności za polską ludność. Zadaniem oddziału była ochrona ludności przed terrorem sowieckim, przeciwstawianie się kolektywizacji, zwalczanie sowieckiej administracji i agentury. Działalność komendanta „Olecha” kończy się wraz z rozbiciem jego oddziału przez jednostki NKWD 12 maja 1949 roku w rejonie Raczkowszczyzny.
„KRYPTONIM »ORZEŁ«”
Film opowiada historię ludzi zaangażowanych w konspirację po 1945 r. na północnym Mazowszu w ramach 16 Okręgu Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, występującego pod kryptonimem „Orzeł”. Okręg działał od 1946 roku do połowy lat pięćdziesiątych. Pierwszym komendantem okręgu był kpt. Zbigniew Kulesza ps. „Młot”. Jest to też historia Mieczysława Dziemieszkiewicza „Roja” , który walkę z Sowietami rozpoczął w wielu 20 lat w 1945 r. Zginął w walce 13 IV 1951 r.
„OSTATNI”
Film opowiada historię ostatniego Żołnierza Wyklętego, który poległ w walce 21 X 1963 r. , 18 lat po zakończeniu II wojny światowej. Józef Franczak „Laluś” , żołnierz AK/WiN , dzięki ogromnemu poparciu miejscowej ludności przez szereg lat wymykał się oprawcom z UB i SB.
„CZY WARTO BYŁO TAK ŻYĆ”
Piękny i wzruszający film Aliny Czerniakowskiej o Stanisławie Sojczyńskim „Warszycu”, założycielu i dowódcy Konspiracyjnego Wojska Polskiego (KWP), zbrojnej organizacji walczącej z komunistycznym terrorem w centralnej Polsce po 1945 roku. Tytuł filmu jest jednocześnie fundamentalnym pytaniem o sens walki w warunkach zniewolenia i terroru. I w tym filmie można znaleźć odpowiedź na to pytanie. Stanisław Sojczyński zginął zamordowany 19 lutego 1947 r. w więzieniu w Łodzi. Kolejni dowódcy i żołnierze KWP walczyli aż do połowy lat 50. Ostatni z nich ginęli w 1955 roku.
„SNY STRACONE. SNY ODZYSKANE”

Film o rodzinie Borychowskich, okrutnie doświadczonej przez reżym komunistyczny za pomoc, której ta rodzina udzielała żołnierzom 6. Wileńskiej Brygady AK. W obejściu ich domostwa, 30 IX 1950 r. doszło do walki pomiędzy KBW i UB a żołnierzami 6. Brygady. Czterech z nich poległo , a rodzina Borychowskich poddana została represjom za pomoc partyzantom. Czwórka nieletnich dzieci po pobycie w więzieniu została umieszczona w domach dziecka, matka – skazana na wieloletnie więzienie a ojciec – zamordowany w Warszawie w więzieniu przy ul. Rakowieckiej.

Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia Muzeum! Pokaz filmów oraz wyjazd do Nadarzyna jest bezpłatny!