W roku 70. rocznicy Powstania Warszawskiego i funkcjonowania obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie Muzeum Dulag 121 organizuje konferencję „Ocalić Wypędzonych. Pomoc mieszkańców Pruszkowa i okolicznych miejscowości więźniom obozu przejściowego Durchgangslager (Dulag) 121. Sierpień 1944 – styczeń 1945”.

Od momentu swego powstania Muzeum Dulag 121 zajmuje się bardzo istotnym w historii funkcjonowania obozu przejściowego Durchgangslager 121 tematem pomocy udzielanej ludności cywilnej wypędzonej z Warszawy podczas i po Powstaniu Warszawskim. Przez obóz przeszło, jak szacują historycy, 650 tys. ludzi. Był to jedyny obóz przejściowy, na którego terenie mogli pracować Polacy – stanowili nie tylko personel medyczny, kuchenny, pomocniczy, ale także służby zaopatrzenia w żywność i przedmioty najniezbędniejsze do przeżycia w ekstremalnie trudnych, obozowych warunkach. Większość z nich, oprócz wykonywania swych obowiązków, zajmowała się organizowaniem legalnego i nielegalnego wyprowadzania więźniów z obozu i organizowaniem ocalonym pomocy na terenie Pruszkowa i okolicznych miejscowości. Skuteczne działania na dużą skalę (z obozu wyprowadzono około 100 tys. osób) były możliwe dzięki prężnie i ofiarnie działającemu zapleczu, organizowanemu przez działające na tym terenie organizacje : Radę Główną Opiekuńczą, Armię Krajową, w tym również Wojskową Służbę Kobiet i oczywiście instytucje kościelne i zakonne. Należy pamiętać, że na to „pomocowe zaplecze” składali się konkretni ludzie – było ich setki, jeśli nie tysiące. Około 350 tys. osób, głównie osób starszych, matek z dziećmi i chorych znalazło się w różnych miejscowościach i wsiach Generalnego Gubernatorstwa. Pozbawieni dobytku i jakichkolwiek środków do życia, pozostawieni sami sobie, byli zdani na życzliwość miejscowego społeczeństwa i pojedynczych osób. Bezinteresowna pomoc obcych ludzi pozwoliła im przetrwać trudny czas tułaczki.

Ofiarność i zaangażowanie wszystkich ludzi, którzy okazali pomoc wypędzonym, ich odwaga, z jaką narażali życie własne i najbliższych, ich skuteczne, często wręcz systemowe działanie godne jest upamiętnienia jako akt humanitaryzmu, solidarności z ludnością Warszawy, która stanęła do nierównej walki o wolność i godność narodu, jako swego rodzaju udział w tej walce.

W 2014 roku minie 70 lat od wybuchu Powstania Warszawskiego. Przez wiele powojennych dziesięcioleci oficjalna „polityka pamięci” polegała na zacieraniu, pomniejszaniu bądź deprecjonowaniu zarówno zasług uczestników powstańczych wydarzeń, jak i tragicznych losów tych, którzy w ich wyniku utracili bliskich, zdrowie, domy i dobytek. Nie docenione też zostały zasługi tych, którzy niosąc pomoc wypędzonym warszawiakom wykazali się postawą pełną humanitarnych i patriotycznych wartości.

Muzeum Dulag 121 organizując pod patronatem honorowym Elżbiety Smolińskiej Starosty Pruszkowskiego konferencję „Ocalić Wypędzonych. Pomoc mieszkańców Pruszkowa i okolicznych miejscowości więźniom obozu przejściowego Durchgangslager (Dulag) 121. Sierpień 1944 – styczeń 1945” zaprasza do udziału w niej wszystkich, którzy:

– jako bezpośredni i pośredni świadkowie historii,
– jako profesjonalni i nieprofesjonalni badacze lokalnej przeszłości naszych małych ojczyzn,
– jako obdarzeni poczuciem obowiązku poznania i przekazania następnym pokoleniom nie tylko bohaterskiego etosu Powstania i tragedii walczącego miasta, a także – a nawet przede wszystkim – pamięci o losie wygnanych z Warszawy zechcą podzielić się swą wiedzą o bohaterskiej solidarności mieszkańców Pruszkowa i innych miejscowości z terenu zachodniego Mazowsza wobec wypędzonych warszawiaków, którzy przeszli przez Dulag 121 przekazując ją w formie komunikatów podczas konferencji.

W szczególności interesują nas następujące zagadnienia, którym poświęcona będzie konferencja

– pomoc niesiona na terenie obozu Dulag 121 w Pruszkowie;
– pomoc dla wysiedlonej ludności Warszawy w Pruszkowie, jego okolicach (Brwinów, Milanówek, Grodzisk Mazowiecki, Podkowa Leśna, Komorów, Błonie i inne miejscowości) oraz w dalszych rejonach Generalnego Gubernatorstwa (Skierniewice, Łowicz, Sochaczew i inne miejscowości);
– informacje zarówno o zorganizowanych formach pomocy (Rada Główna Opiekuńcza, struktury Armii Krajowej, miejscowe szpitale, instytucje kościelne i zakonne) jak i o pojedynczych osobach udzielających pomocy;
– informacje biograficzne o pomagających wysiedlonym, ich spisane lub ustne relacje;
– rodzinne relacje, przekazy i wspomnienia o osobach pomagających.

Jesteśmy przekonani, że Państwa udział w konferencji będący wynikiem kultywowania rodzimej pamięci pozwoli wspólnie odtworzyć i zachować w pamięci pokoleń historię niezwykle godną upamiętnienia, świadczącą o budującej jedności i solidarności narodu w tragicznych i wymagających poświęceń czasach.

Formularz zgłoszeniowy

Komunikat nr 1