W piątek 2 października 2020 r., w dniu Narodowego Dnia Pamięci o Ludności Cywilnej Powstańczej Warszawy, w Pruszkowie odbyły się coroczne obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc. Uroczystości zorganizowane przez Powiat Pruszkowski, Miasto Pruszków, Instytut Pamięci Narodowej, Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz  Muzeum Dulag 121 Patronatem Narodowym w Stulecie Odzyskania Niepodległości objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Pan Andrzej Duda. Mając na uwadze aktualną sytuację zagrożenia epidemicznego w kraju, w tym roku na uroczystości nie mogliśmy zaprosić Świadków Historii – byłych więźniów obozu przejściowego Durchgangslager 121 w Pruszkowie, a sam ich przebieg miał skromniejszą niż dotychczas formułę.

Tegoroczne obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc rozpoczęły się o godz. 12:00 na Cmentarzu Żbikowskim od uroczystego odsłonięcie tablicy upamiętniającej wszystkich zabitych i zmarłych więźniów obozu Durchgangslager 121, którzy w okresie od 7 sierpnia 1944 r. do 16 stycznia 1945 r. zostali pochowani w zbiorowych mogiłach na Cmentarzu Żbikowskim. Pamiątkowa tablica została umieszczona przy głównej bramie Cmentarza od ul. Domaniewskiej, a jej odsłonięcia  dokonali: Zdzisław Sipiera – Poseł na Sejm, dr Mateusz Szpytma  – Wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej, Krzysztof Rymuza – Starosta Pruszkowski,  Paweł Makuch – Prezydent Miasta Pruszkowa i  Małgorzata Bojanowska – dyrektor Muzeum Dulag 121.  Ufundowana przez Instytutu Pamięci Narodowej pamiątkowa tablica to wynik wieloletnich starań Muzeum Dulag 121 o przywrócenie  pamięci o bezimiennych ofiarach sprzed 76 lat. Pod poświęconą przez ks. Bogdana Przegalińskiego, proboszcza Parafii Żbikowskiej i opiekuna Żbikowskiego Cmentarza tablicą założone zostały wiązanki przez przedstawicieli najwyższych władz państwowych i samorządowych, reprezentantów m.st. Warszawy, Instytutu Pamięci Narodowej, Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, członków związków kombatanckich i stowarzyszeń patriotycznych.

O godz. 13:00 rozpoczęły się uroczystości pod pomnikiem „Tędy przeszła Warszawa”. Tradycyjnie została odprawiona polowa Msza Święta w intencji więźniów obozu Dulag 121 i niosących im pomoc, którą koncelebrował ks. kanonik Bogdan Przegaliński – proboszcz parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny na Żbikowie, ks. dziekan Marian  Mikołajczak –  proboszcz parafii św. Kazimierza w Pruszkowie oraz gość ks. Stanisław Maciej Kicman – były więzień obozu Dulag 121, który wygłosił niezwykle poruszającą homilię wzbogaconą o własne przeżycia związane z pobytem w obozie przejściowym w Pruszkowie.

Piękną oprawę muzyczną Mszy Świętej zaprezentował zespół  „Mazowsze”  pod kierunkiem Pana Jacka Bonieckiego dyrektora i dyrygenta Zespołu.  Uroczystości oficjalne rozpoczęły   się odśpiewaniem Hymnu Narodowego. Następnie, po powitaniu gości,  miało miejsce wręczenie dyplomów za „działania związane z ochroną pamięci narodowej” oraz listów nominacyjnych medalu „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” nadanych przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Pana Piotra Glińskiego. Z upoważnienia Ministra wręczenia dokonał Kazimierz Kowalczyk – wiceprezes ŚZŻAK. Dyplomem za „działania związane z ochroną pamięci narodowej” zostali wyróżnieni: Piotr Lewandowski, Łukasz Woźniak i Zbigniew Barański. Z kolei, listy nominacyjne medalu „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” wręczono:   Barbarze Ratyńskiej, Małgorzacie Włodek, Janowi Eljaszewiczowi, Henrykowi Jerzemu Filipskiemu oraz  Robertowi Falkowskiemu.

Następnym punktem programu uroczystości  były  listy i przemówienia skierowane do uczestników tegorocznych Obchodów. Jako pierwsza list w imieniu Marszałek Sejmu Elżbiety Witek odczytała Wicemarszałek Sejmu Pani Małgorzata Gosiewska. W imieniu Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego list odczytał Pan Zdzisław Sipiera – Poseł na Sejm RP IX kadencji, natomiast list od  Ministra Obrony Narodowej Mariusza Błaszczaka odczytał Generał Dywizji Robert Głąb. Głos zabrał  również reprezentant Szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Pana Wojciech Niemiec, który odczytał list od Ministra Jana Józefa Kasprzyka – Szefa Urzędu oraz  Wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma, który odczytał list od dr. Jarosława Szarka Prezesa IPN. Przemówienia wygłosili Starosta Pruszkowski  Pan Krzysztof Rymuza oraz Prezydent Miasta Pruszkowa Pan Paweł Makuch.

Po przemówieniach nastąpiło uroczyste odczytanie Apelu Pamięci przez oficera Pułku Reprezentacyjnego Wojska Polskiego kpt. Mateusza Złamańca, a następnie żołnierze Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego oddali salwę honorową.  Jednym z ostatnich akcentów tegorocznych Obchodów była ceremonia złożenia  kwiatów.  Przed pomnikiem „Tędy Przeszła Warszawa” wiązanki złożyli dostojnicy państwowi m. in.: Wicemarszałek Sejmu Małgorzata Gosiewska, Poseł na Sejm Zdzisław Sipiera, Dowódca Garnizonu Warszawa Generał Dywizji Rober Głąb czy Pełnomocnik Marszałka Województwa Mazowieckiego ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Zbigniew Czaplicki,  przedstawiciele państwowych instytucji m.in.: Wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma, reprezentujący Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Wojciech Niemiec, przedstawiciele Telewizji Polskiej, reprezentanci władz Miasta Warszawy oraz burmistrzowie dzielnic Warszawy, przedstawiciele władz i rady Powiatu Pruszkowskiego, przedstawiciele władz Miasta Pruszkowa i Rady Miasta, wójtowie i burmistrzowie okolicznych miejscowości z Powiatu Pruszkowskiego, przedstawiciele służb mundurowych, a także członkowie Światowego Związku Żołnierzy AK, Stowarzyszenia Dzieci Powstania Warszawskiego 1944, Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Pruszkowie, Stowarzyszenia Dzieci Wojny, Stowarzyszenia Kontynuatorów Pamięci o Zagładzie Narodu Polskiego, a także Pruszkowskiego Stowarzyszenia Patriotycznego i Pruszkowskiego Towarzystwa Kulturalno-Naukowego. Kwiaty złożyły również delegacje Pruszkowskich Szkół Podstawowych i Liceów z Pruszkowa oraz Powiatu Pruszkowskiego.

Całość oficjalnych uroczystości odbyła się w asyście Orkiestry Reprezentacyjnej Wojska Polskiego oraz 2. Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego. Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Osób Im Pomagających zwieńczył występ Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze”, którego szczególnie wzruszającym momentem było odśpiewanie pieśni patriotycznych „Modlitwa obozowa” oraz „Matczyne ręce”.

Dziękujemy wszystkim przybyłym na tegoroczne obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121. Dziękujemy reprezentantom władz państwowych i samorządowych, kombatantom, przedstawicielom środowisk patriotycznych oraz uczniom ze szkół pruszkowskich i powiatowych. Jednocześnie jesteśmy pełni nadziei, że w przyszłym roku w czasie kolejnych Obchodów uda nam się spotkać ze Świadkami Historii, którzy swoją obecnością dają świadectwo tragedii jaka spotkała ludność cywilną w czasie niemieckiej okupacji.

Dziękujemy wszystkim współorganizatorom: Powiatowi Pruszkowskiemu, Miastu Pruszków, Instytutowi Pamięci Narodowej, Urzędowi do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, a także naszym partnerom: Strzelcom Rzeczypospolitej Polskiej i Harcerzom z Hufca ZHP Pruszków, którzy aktywnie wspierali organizacje tegorocznych Obchodów. Serdeczne podziękowania kierujemy również do księży, którzy zgodzili się odprawić Mszę Świętą pod pomnikiem „Tędy Przeszła Warszawa” – ks. kanonika Bogdan Przegalińskiego – proboszcza parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny na Żbikowie , ks. dziekana Mariana  Mikołajczaka – proboszcza parafii św. Kazimierza w Pruszkowie oraz  ks. Stanisława Macieja Kicmana

Chcielibyśmy serdecznie podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do organizacji tegorocznych Obchodów, w tym przedstawicielom Millenium Logistic Parks Group, służbom mundurowym: Komendzie Powiatowej  Policji w Pruszkowie,  Straży Miejskiej w Pruszkowie i wszystkim służbom porządkowym, a także Kompani Reprezentacyjnej Wojska Polskiego.

Pragniemy również złożyć podziękowania całemu Zespołowi Ludowemu Pieśni i Tańca „Mazowsze” na czele z dyrektorem Jackiem Bonieckim,  za wspaniałą oprawę Mszy Świętej i  uświetnienie tegorocznych uroczystości ujmującym wykonaniem pieśni patriotycznych.

Serdecznie dziękujemy również patronom medialnym i wszystkim mediom oraz instytucjom, które włączyły się w relacjonowanie tegorocznych Obchodów.