27 maja o godz. 17.00 serdecznie zapraszamy do Muzeum Dulag 121 na spotkanie z cyklu „Karty Historii” poświęcone historii Wojskowej Służby Kobiet – pomocniczej służby działającej w ramach Armii Krajowej na terenie VI Rejonu „Helenów” VII Obwodu AK „Obroża” w latach 1939-1945. W dyskusji panelowej wezmą udział dr hab. Jacek Sawicki i dr Mirosław Wawrzyński. Spotkaniu będzie towarzyszyć prezentacja wystawy planszowej przygotowanej przez Muzeum Dulag 121 „W konspiracji. Działalność Wojskowej Służby Kobiet w VI Rejonie „Helenów” VII Obwodu AK „Obroża” w latach 1939-1945”. 

Uczestnicy panelu opowiedzą m.in. o historii oddziałów Armii Krajowej na przedpolach stolicy, formowaniu się żeńskich formacji w okupowanym Pruszkowie i okolicznych miejscowościach, strukturze organizacyjnej i zakresie działalności poszczególnych referatów Wojskowej Służby Kobiet i powojennych losach niektórych z jej członkiń.

Już podczas kampanii wrześniowej kobiety wykazały się niezwykłym zaangażowaniem w pomoc rannym i chorym żołnierzom. Szczególnie zasłużyły się członkinie PWK i PCK, które przed wybuchem wojny ukończyły kursy sanitarne. Wkrótce większość ochotniczek z 1939 r. zasiliła szeregi tworzących się na terenie Pruszkowa i okolicznych miejscowości organizacji konspiracyjnych. Od 1942 r. kobiece formacje formalnie stały się częścią WSK – konspiracyjnej pomocniczej służby kobiet działającej przy AK. Na terenie VI Rejonu „Helenów” funkcjonowały cztery referaty WSK: łączności, sanitarny, gospodarczo-administracyjny i ochronno-wartowniczy. Członkinie WSK z ogromną skrupulatnością i odpowiedzialnością podchodziły do powierzonych im zadań z zakresu kolportażu prasy konspiracyjnej, propagandy czy działalności wywiadowczej. Szczególną rolę odegrał tutaj referat łączności dowodzony przez Henrykę Zdanowską. Przedwojenna instruktorka PWK stworzyła efektywnie działającą siatkę łączności konspiracyjnej, która zapewniła sprawne funkcjonowanie struktur AK w VI Rejonie „Helenów”. Służba kobiet miała się okazać kluczowa w momencie wybuchu Powstania Warszawskiego. Członkinie służby łączności, sanitarnej i gospodarczo-administracyjnej z niezwykłą determinacją i odwagą niosły pomoc medyczną, materialną i duchową wypędzonej ludności cywilnej i powstańcom, którzy znaleźli się w obozach przejściowych w Pruszkowie, Piastowie i Ursusie. Po zakończeniu Powstania Warszawskiego kobiety kontynuowały pracę konspiracyjną. Pomimo grożących im na co dzień niebezpieczeństw i represji nie zaprzestały wykonywania swoich zadań aż do momentu rozwiązania struktur AK. Podczas działalności WSK zdarzały się pojedyncze przypadki aresztowań jego członkiń. Jednak zatrzymanie żadnej z nich nie doprowadziło nigdy do zdekonspirowania struktur podziemnej organizacji na terenie VI Rejonu „Helenów”.

W dyskusji panelowej udział wezmą:

dr hab. Jacek Sawicki – historyk specjalizujący się w dziejach II wojny światowej i Armii Krajowej, politolog, filmowiec. Autor m.in.: „VII Obwód Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej” (1990), „Obroża w konspiracji i powstaniu warszawskim. Dzieje Armii Krajowej na przedpolu Warszawy” (2002), „Powstanie Warszawskie. Pamięć i polityka” (2021).

dr Mirosław Wawrzyński – doktor nauk humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego, wykładowca akademicki, varsavianista i pruskovianista. Autor książek:, „Bronisław Chajęcki nieznany bohater Warszawy i Pruszkowa” (2009), „Powietrzny pogrom ZSRR. 22 czerwca 1941” (2014), „Życie publiczne i społeczne Pruszkowa do roku 1921. Dynamika rozwoju peryferyjnego” (2017).

Iwona Burzyńska – autorka wystawy „W konspiracji. Działalność Wojskowej Służby Kobiet w VI Rejonie „Helenów” VII Obwodu AK „Obroża” w latach 1939-1945”.