Wolff Czesław – Zapiski z kieszonkowego kalendarzyka
Czesław Wolff (ur. 1885, zm. 1953), architekt, w czasie Powstania warszawskiego przebywał na Powiślu. 6 września opuścił Warszawę razem z jedną z grup wypędzonych i po krótkim pobycie w obozie Dulag 121, wywieziony został w okolice Szymanowa. Odpis zapisków z kieszonkowego kalendarzyka, w którym Czesław Wolff na bieżąco notował najważniejsze wydarzenia poszczególnych dni. otrzymaliśmy w 2017 roku od jego córki, p. Aliny Bursze.
Zapiski Czesława Wolffa z kieszonkowego kalendarzyka
1 sierpień, wtorek
O godzinie 4-tej Powstanie.
2 [sierpnia], środa
Oczekiwanie, odcięci od miasta.
3 [sierpnia], czwartek
Podpalenie domu o 2 ½ i pod wiadukt kolejowy i do Muzeum Narodowego (dom – Al. 3 Maja 20, róg Czerwonego Krzyża).
4 [sierpnia], piątek
Pobyt w Muzeum Narodowym.
5 [sierpnia], sobota
7 rano zwolnienie z Muzeum Narodowego postrzał w nogę, postrzał w nogę (z mostu). Dom spalony. Solec 103 – zakwaterowanie. Dookoła pożary.
6 [sierpnia], niedziela
Nabożeństwo, naloty, obstrzały. Noc spokojna.
7 [sierpnia], poniedziałek
Obstrzały. Atak tanków na Solec odparty.
8 [sierpnia], wtorek
Dzień spokojny względnie. Wieczorem atak samolotów i tanki. Noc spokojna.
9 [sierpnia], środa
Nowe pożary – Browarna i Cicha. Ciągły niepokój – samoloty, tygrysy, w nocy ciągłe bombardowanie artyleryjskie.
10 [sierpnia], czwartek
W nocy straszna kanonada. Niemiec na spa… [tekst nieodczytany – dop. red.].
11 [sierpnia], piątek
Mikołajczyk jedzie do Londynu, ostrzał karabinowy ul Solec.
12 [sierpnia], sobota
Wizyta u proboszcza [Ks. kanonik Żelazowski], obiad na Tamce.
13 [sierpnia], niedziela
Spokojnie. Przyszedł Józio Ekiel [kuzyn, zamieszkały przy ul. Smulikowskiego 3a – dop. red.]. W nocy 25 samolotów ze zrzutami.
14 [sierpnia], poniedziałek
Noc spokojna. przeprowadzka Józio. Obiad u K. Bombardowanie Dobrej, w nocy zrzuty.
15 [sierpnia], wtorek
Spokojnie, po południu strzelanina. Miasto się pali ul Pańska. Zrzutów nie było.
16 [sierpnia], środa
W mieście luz, za miastem ostrzeliwanie przez artylerię naszej dzielnicy Smulikowskiego.
17 [sierpnia], czwartek
Artyleria ostrzeliwuje. Józio nie wrócił na noc.
18 [sierpnia], piątek
Strzelanina jak zawsze. Pogrzeb porucznika. Józio nie przyszedł. Dyżur.
19 [sierpnia], sobota
W nocy silne strzały artyleryjskie za miastem. Śmierć dwóch pań, Józio wrócił.
20 [sierpnia], niedziela
Ranny sąsiad kapitan. Dyżur. Unieruchomienie obiektu. 2 listy – Wandzi i doktora. Noc niespokojna. Atak na ul. Czerwonego Krzyża odparty.
21 [sierpnia], poniedziałek
Światło zabłysło. Dwa listy os Wandzi i Kamy.
22 [sierpnia], wtorek
Unieruchomienie szwalni – 4 maszyny. Obiad tu. W nocy straszne bombardowanie.
23 [sierpnia], środa
Szwalnia pracuje (żona Paulina pracuje w szwalni).
24 [sierpnia], czwartek
Otrzymano produkty do szwalni.
25 [sierpnia], piątek
Nic szczególnego.
26 [sierpnia], sobota
Przemeldowanie na Solec 103. Bombardowanie. Spalono Czerwonego Krzyża 4 i 3 Maja 18. Co z Korbami nie wiadomo.
27 [sierpnia], niedziela
Msza polowa w Ubezpieczalni. Wydano produkty.
28 [sierpnia], poniedziałek
Spotkałem Stasia Korba i Wojtka. W nocy straszne bombardowanie. Wydano chleb.
29 [sierpnia], wtorek
Bez zmian. List od p. Chełmińskich o Ali. Noc względnie spokojna.
30 [sierpnia], środa
Bez zmian.
31[sierpnia], czwartek
Bez zmian.
1 września, piątek
Bez zmian.
2 [września], sobota
Od 5 po południu w schronach.
3 [września], niedziela
Msza polowa w bramie. Bombardowanie. Dyżur.
4 [września], poniedziałek
Naloty silne, artyleryjskie –krowy, pożary kościół św. Teresy i [tekst nieczytelny – dop. red.].
5 [września], wtorek
Bomby z góry i ziemi. Pogłoska o ewakuacji. P. Irena odeszła.
6 [września], środa
Noc spokojna – przybyły oddziały nowe. P. Irena wróciła. Wymarsz wieczorem.
7 [września], czwartek
Noc w Pruszkowie – wyjazd koleją dalej.
8 [września], piątek
Przyjazd w nocy do stacji Szymanów. Zwolnienie. I wyjazd do stacji Seroki [Seroki – obecnie wieś w powiecie sochaczewskim].
9 [września], sobota
Seroki. Owoce, wiejskie potrawy, odpoczynek.
10 [września], niedziela
Msza w Niepokalanowie.
11 [września], poniedziałek
Praca w ogrodzie. Wiadomości bardzo skąpe.
12 [września], wtorek
Jak wyżej. Rozmowa o wyjeździe do Brwinowa.
13 [września], środa
Rocznica śmierci Adasia [syn Czesława Wolffa – dop. red.]. Wyjazd ma nastąpić w niedzielę.
14 [września], czwartek
Szukanie koni do wyjazdu do Brwinowa.
15 [września], piątek
Szukanie koni.
16 [września], sobota
Szukanie koni. Zmiana „górala” [potoczna nazwa pięciusetzłotowego banknotu, na którym widniał wizerunek górala – dop. red.].
17 [września], niedziela
Wymarsz pieszo o godzinie 10., przybycie do Brwinowa. Stacha nie ma [Stanisław Tomaszewicz – szwagier autora – dop. red.].
18 [września], poniedziałek
Odpoczynek. Wojtek Małczyński jest tu. O Zdzichu brak wiadomości [Zdzisław Stephan, zięć autora – dop. red.]. Ali nie ma [Alina Bursze, primo voto Stephan z d. Wolff, córka autora, żona Zdzisława Stephan – dop. red.].
19 [września], wtorek
Reperacja ubrania. Sprzeczne wieści, cisza na froncie.
20 [września], środa
Zaczął się ruch – szycie koszul.
21 [września], czwartek
Bez zmian.
22 [września], piątek
Lila (Tomaszewiczowa) spotkała p. Wajs.
23 [września], sobota
Wizyta Andrzeja Bartla i Zbyszka Kowalskiego.
24 [września], niedziela
Wizyta p. Wajs. Wieści o Wandzi Chełmińskiej – byli w Pruszkowie 8 września.
25 [września], poniedziałek
Deszcz, zimno.
26 [września], wtorek
Byliśmy w Komorowie- Chełmińskich nie ma. Przychodzą z Mokotowa.
27 [września], środa
Byliśmy w Komorowie, Pruszkowie, Żbikowie. Przyszedł list od Ali.
28 [września], czwartek
List do Szymkowiaka. Nikczemna odezwa Niemców o AK.
29 [września], piątek
Wywiezienie 1400 Akowców.